tag:blogger.com,1999:blog-76983849462799209972024-03-13T10:30:08.014-07:00काका हाथरसीUnknownnoreply@blogger.comBlogger14125tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-21143481945336999162010-09-23T05:10:00.000-07:002010-09-23T05:10:25.250-07:00काका हाथरसी<h1 align="center" class="feature style38"><br />
</h1><div align="left" class="style36"> <img alt="Kaka Hathrasi" height="150" src="http://www.india-world.net/pictures/kaka_hathrasi.jpg" width="195" />सन १९०६ में हाथरस में जन्मे काका हाथरसी ( असली नाम : प्रभुनाथ गर्ग, छायाचित्र www.abhivyakti-hindi.org के सौजन्य से) हिंदी व्यंग्य के मूर्धण्य कवि थे। उनकी शैली की छाप उनकी पी ढ़ी के अन्य कवियों पर तो पड़ी ही , आज भी अनेकों लेखक और व्यंग्य कवि काका की रचनाओं की शैली अपनाकर लाखों श्रोताओं और पाठकों का मनोरंजन कर रहे हैं। </div><div align="left" class="style36">व्यंग्य का मूल उद्देश्य लेकिन मनोरंजन नहीं बल्कि समाज में व्याप्त दोषों , कुरीतियों , भ्रष्टाचार और राजनीतिक कुशासन की ओर ध्यान आकृष्ट करना है। ताकि पाठक इनको प ढ़ कर बौखलाये और इनका समर्थन रोके। इस तरह से व्यंग्य लेखक सामाजिक दोषों के ख़िलाफ़ जनमत तैयार करता है और समाज सुधार की प्रक्रिया में एक अमूल्य सहयोग देता है। इस विधा के निपुण विद्वान थे काका हाथरसी , जिनकी पैनी नज़र छोटी से छोटी अव्यवस्थाओं को भी पक ड़ लेती थी और बहुत ही गहरे कटाक्ष के साथ प्रस्तुत करती थी। उदाहरण के लिये देखिये अनुशासनहीनता और भ्रष्टाचार पर काका के दो व्यंग्य : </div><div align="center" class="style36">बिना टिकिट के ट्रेन में चले पुत्र बलवीर </div><div align="center" class="style36"> जहाँ ‘ मूड ’ आया वहीं, खींच लई ज़ंजीर </div><div align="center" class="style36"> खींच लई ज़ंजीर, बने गुंडों के नक्कू </div><div align="center" class="style36"> पकड़ें टी . टी . गार्ड, उन्हें दिखलाते चक्कू </div><div align="center" class="style36"> गुंडागर्दी, भ्रष्टाचार ब ढ़ा दिन - दूना </div><div align="center" class="style36"> प्रजातंत्र की स्वतंत्रता का देख नमूना </div><div align="left" class="style36">या फिर : </div><div class="style36"> राशन की दुकान पर, देख भयंकर भीर </div><div class="style36"> ‘ क्यू ’ में धक्का मारकर, पहुँच गये बलवीर </div><div class="style36"> पहुँच गये बलवीर, ले लिया नंबर पहिला </div><div class="style36"> खड़े रह गये निर्बल, बू ढ़े , बच्चे , महिला </div><div class="style36"> कहँ ‘ काका ' कवि , करके बंद धरम का काँटा </div><div class="style36"> लाला बोले - भागो, खत्म हो गया आटा </div><div align="left" class="style36">काका हाथरसी का अविस्मरणीय योगदान उनकी सदा याद दिलायेगा। </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-26793905001975955962010-09-23T02:07:00.003-07:002010-09-23T02:17:41.608-07:00घूस माहात्म्य<div align="center" class="style36">कभी घूस खाई नहीं, किया न भ्रष्टाचार</div><div align="center" class="style36"> ऐसे भोंदू जीव को बार-बार धिक्कार</div><div align="center" class="style36"> बार-बार धिक्कार, व्यर्थ है वह व्यापारी</div><div align="center" class="style36"> माल तोलते समय न जिसने डंडी मारी</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका', क्या नाम पायेगा ऐसा बंदा</div><div align="center" class="style36">जिसने किसी संस्था का, न पचाया चंदा </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) में प्रकाशित कविता 'मिलावट' से संक्षिप्त रूप में साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-8284176211992759372010-09-23T02:07:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.623-07:00दहेज की बारात<h1 align="center" class="feature style38">दहेज की बारात <em>(ब्रज भाषा में)</em></h1><div align="center" class="style36">जा दिन एक बारात को मिल्यौ निमंत्रण-पत्र</div><div align="center" class="style36">फूले-फूले हम फिरें, यत्र-तत्र-सर्वत्र</div><div align="center" class="style36">यत्र-तत्र-सर्वत्र, फरकती बोटी-बोटी</div><div align="center" class="style36">बा दिन अच्छी नाहिं लगी अपने घर रोटी</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, लार म्हौंड़े सों टपके</div><div align="center" class="style36">कर लड़ुअन की याद, जीभ स्याँपन सी लपके </div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">मारग में जब है गई अपनी मोटर फ़ेल</div><div align="center" class="style36">दौरे स्टेशन, लई तीन बजे की रेल</div><div align="center" class="style36">तीन बजे की रेल, मच रही धक्कम-धक्का</div><div align="center" class="style36">दो मोटे गिर परे, पिच गये पतरे कक्का</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, पटक दूल्हा ने खाई</div><div align="center" class="style36">पंडितजू रह गये, चढ़ि गयौ ननुआ नाई</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">नीचे को करि थूथरौ, ऊपर को करि पीठ</div><div align="center" class="style36">मुर्गा बनि बैठे हमहुँ, मिली न कोऊ सीट</div><div align="center" class="style36">मिली न कोऊ सीट, भीर में बनिगौ भुरता</div><div align="center" class="style36">फारि लै गयौ कोउ हमारो आधौ कुर्ता</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, परिस्थिति विकट हमारी</div><div align="center" class="style36">पंडितजी रहि गये, उन्हीं पे 'टिकस' हमारी</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">फक्क-फक्क गाड़ी चलै, धक्क-धक्क जिय होय</div><div align="center" class="style36">एक पन्हैया रह गई, एक गई कहुँ खोय</div><div align="center" class="style36">एक गई कहुँ खोय, तबहिं घुस आयौ टी-टी</div><div align="center" class="style36">मांगन लाग्यौ टिकस, रेल ने मारी सीटी</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका', समझायौ पर नहिं मान्यौ भैया</div><div align="center" class="style36">छीन लै गयौ, तेरह आना तीन रुपैया</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">जनमासे में मच रह्यौ, ठंडाई को सोर</div><div align="center" class="style36">मिर्च और सक्कर दई, सपरेटा में घोर</div><div align="center" class="style36">सपरेटा में घोर, बराती करते हुल्लड़</div><div align="center" class="style36">स्वादि-स्वादि में खेंचि गये हम बारह कुल्हड़</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, पेट हो गयौ नगाड़ौ</div><div align="center" class="style36">निकरौसी के समय हमें चढ़ि आयौ जाड़ौ</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">बेटावारे ने कही, यही हमारी टेक</div><div align="center" class="style36">दरबज्जे पे ले लऊँ नगद पाँच सौ एक</div><div align="center" class="style36">नगद पाँच सौ एक, परेंगी तब ही भाँवर</div><div align="center" class="style36">दूल्हा करिदौ बंद, दई भीतर सौं साँकर</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कवि, समधी डोलें रूसे-रूसे</div><div align="center" class="style36">अर्धरात्रि है गई, पेट में कूदें मूसे</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">बेटीवारे ने बहुत जोरे उनके हाथ</div><div align="center" class="style36">पर बेटा के बाप ने सुनी न कोऊ बात</div><div align="center" class="style36">सुनी न कोऊ बात, बराती डोलें भूखे</div><div align="center" class="style36">पूरी-लड़ुआ छोड़, चना हू मिले न सूखे </div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, जान आफत में आई</div><div align="center" class="style36">जम की भैन बरात, कहावत ठीक बनाई</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">समधी-समधी लड़ि परै, तै न भई कछु बात</div><div align="center" class="style36">चलै घरात-बरात में थप्पड़- घूँसा-लात</div><div align="center" class="style36">थप्पड़- घूँसा-लात, तमासौ देखें नारी</div><div align="center" class="style36">देख जंग को दृश्य, कँपकँपी बँधी हमारी</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कवि, बाँध बिस्तरा भाजे घर को</div><div align="center" class="style36">पीछे सब चल दिये, संग में लैकें वर को</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">मार भातई पै परी, बनिगौ वाको भात</div><div align="center" class="style36">बिना बहू के गाम कों, आई लौट बरात</div><div align="center" class="style36">आई लौट बरात, परि गयौ फंदा भारी</div><div align="center" class="style36">दरबज्जै पै खड़ीं, बरातिन की घरवारीं</div><div align="center" class="style36">कहँ काकी ललकार, लौटकें वापिस जाऔ</div><div align="center" class="style36">बिना बहू के घर में कोऊ घुसन न पाऔ</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="center" class="style36">हाथ जोरि माँगी क्षमा, नीची करकें मोंछ</div><div align="center" class="style36">काकी ने पुचकारिकें, आँसू दीन्हें पोंछ</div><div align="center" class="style36"> आँसू दीन्हें पोंछ, कसम बाबा की खाई</div><div align="center" class="style36">जब तक जीऊँ, बरात न जाऊँ रामदुहाई</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, अरे वो बेटावारे</div><div align="center" class="style36">अब तो दै दै, टी-टी वारे दाम हमारे</div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) से साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-61591977646583048752010-09-23T02:06:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.629-07:00चांद की यात्रा और नेता जी<h1 align="center" class="feature style38"><span class="style24">चंद्रयात्रा और नेता का धंधा </span></h1><div align="center" class="style36">ठाकुर ठर्रा सिंह से बोले आलमगीर</div><div align="center" class="style36"> पहुँच गये वो चाँद पर, मार लिया क्या तीर?</div><div align="center" class="style36"> मार लिया क्या तीर, लौट पृथ्वी पर आये</div><div align="center" class="style36">किये करोड़ों ख़र्च, कंकड़ी मिट्टी लाये </div><div align="center" class="style36">'काका', इससे लाख गुना अच्छा नेता का धंधा </div><div align="center" class="style36">बिना चाँद पर चढ़े, हजम कर जाता चंदा </div><div align="center" class="style36"> </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">स्रोत: अज्ञात (टिप्पणी: उपर्युक्त पंक्तियाँ स्मृति से उद्धृत की गईं हैं, अतः इनमें ग़लतियां संभव हैं।)</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-90845697170784056572010-09-23T02:05:00.003-07:002010-09-23T02:17:41.633-07:00मुर्ग़ी और नेता<h1 align="center" class="feature style38"><span class="style24">मुर्ग़ी और नेता</span></h1><div align="center" class="style36">नेता अखरोट से बोले किसमिस लाल</div><div align="center" class="style36"> हुज़ूर हल कीजिये मेरा एक सवाल</div><div align="center" class="style36"> मेरा एक सवाल, समझ में बात न भरती</div><div align="center" class="style36">मुर्ग़ी अंडे के ऊपर क्यों बैठा करती</div><div align="center" class="style36">नेता ने कहा, प्रबंध शीघ्र ही करवा देंगे </div><div align="center" class="style36">मुर्ग़ी के कमरे में एक कुर्सी डलवा देंगे </div><div align="center" class="style36"> </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">स्रोत: अज्ञात (टिप्पणी: उपर्युक्त पंक्तियाँ स्मृति से उद्धृत की गईं हैं, अतः इनमें ग़लतियां संभव हैं।)</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-3396962037908150172010-09-23T02:05:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.637-07:00धमधूसर कव्वाल<h1 align="center" class="feature style38"><span class="style19"><span class="style36"><span class="style43">धमधूसर कव्वाल</span></span></span></h1><div align="center" class="style36">मेरठ में हमको मिले धमधूसर कव्वाल</div><div align="center" class="style36"> तरबूजे सी खोपड़ी, ख़रबूजे से गाल</div><div align="center" class="style36"> ख़रबूजे से गाल, देह हाथी सी पाई</div><div align="center" class="style36">लंबाई से ज़्यादा थी उनकी चौड़ाई</div><div align="center" class="style36">बस से उतरे, इक्कों के अड्डे तक आये</div><div align="center" class="style36">दर्शन कर घोड़ों ने आँसू टपकाये </div><div align="center" class="style36"> रिक्शे वाले डर गये, डील-डौल को देख</div><div align="center" class="style36">हिम्मत कर आगे बढ़ा, ताँगे वाला एक </div><div align="center" class="style36">ताँगे वाला एक, चार रुपये मैं लूँगा</div><div align="center" class="style36">दो फ़ेरी कर, हुज़ूर को पहुँचा दूँगा</div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">स्रोत: अज्ञात (टिप्पणी: उपर्युक्त पंक्तियाँ अधूरी हैं एवं स्मृति से उद्धृत की गईं हैं, अतः इनमें ग़लतियां संभव हैं।)</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-4998664056459270102010-09-23T02:04:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.640-07:00महंगाई और भ्रष्टाचार<h1 class="feature style38" style="text-align: center;">मँहगाई</h1><div> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> जन - गण - मन के देवता , अब तो आँखें खोल </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> महँगाई से हो गया , जीवन डाँवाडोल </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> जीवन डाँवाडोल , ख़बर लो शीघ्र कृपालू </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कलाकंद के भाव बिक रहे बैंगन - आलू </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , दूध - दही को तरसे बच्चे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> आठ रुपये के किलो टमाटर , वह भी कच्चे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> राशन की दुकान पर , देख भयंकर भीर </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> ‘ क्यू ’ में धक्का मारकर , पहुँच गये बलवीर </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> पहुँच गये बलवीर , ले लिया नंबर पहिला </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> खड़े रह गये निर्बल , बू ढ़े , बच्चे , महिला </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , करके बंद धरम का काँटा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> लाला बोले - भागो , खत्म हो गया आटा </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-8418797646007017822010-09-23T02:03:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.645-07:00भारत में हिंदी<h1 class="feature style38" style="text-align: center;">हिंदी की दुर्दशा </h1><div> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> बटुकदत्त से कह रहे, लटुकदत्त आचार्य</div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> सुना? रूस में हो गई है हिंदी अनिवार्य</div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> है हिंदी अनिवार्य, राष्ट्रभाषा के चाचा- </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> बनने वालों के मुँह पर क्या पड़ा तमाचा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' , जो ऐश कर रहे रजधानी में </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> नहीं डूब सकते क्या चुल्लू भर पानी में </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> पुत्र छदम्मीलाल से, बोले श्री मनहूस </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> हिंदी पढ़नी होये तो, जाओ बेटे रूस </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> जाओ बेटे रूस, भली आई आज़ादी</div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> इंग्लिश रानी हुई हिंद में, हिंदी बाँदी</div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कविराय, ध्येय को भेजो लानत </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style43" style="text-align: center;"> अवसरवादी बनो, स्वार्थ की करो वक़ालत</div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) से साभार उद्धृत </div><div class="style43" style="text-align: center;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-34364256110072569852010-09-23T02:02:00.003-07:002010-09-23T02:17:41.650-07:00कालिज स्टूडैंट<h1 align="center" class="feature style38">कालिज स्टूडैंट </h1><div align="center" class="style36">फ़ादर ने बनवा दिये, तीन कोट छै पैंट </div><div align="center" class="style36"> लल्ला मेरा बन गया, कालिज स्टूडैंट </div><div align="center" class="style36"> कालिज स्टूडैंट, हुये होस्टल में भरती</div><div align="center" class="style36"> दिन भर बिस्कुट चरैं, शाम को खायें इमरती</div><div align="center" class="style36">कहँ 'काका' कविराय, बुद्धि पर डाली चादर</div><div align="center" class="style36">मौज़ कर रहे पुत्र, हड्डियां घिसते फ़ादर</div><div align="center" class="style36"><br />
</div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) में प्रकाशित कविता 'कालिज-स्टूडैंट' से संक्षिप्त रूप में साभार उद्धृत </div><div align="center" class="style36"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-253311005767114942010-09-23T02:02:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.656-07:00नगरपालिका या नरकपालिका<h1 class="feature style38" style="text-align: center;">नगरपालिका वर्णन</h1><div> </div><div style="text-align: center;"> प<span class="style36">ार्टीबंदी हों जहाँ , घुसे अखाड़ेबाज़ </span></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> मक्खी , मच्छर , गंदगी का रहता हो राज </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> का रहता हो राज , सड़क हों टूटी - फूटी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नगरपिता मदमस्त , छानते रहते बूटी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कविराय , नहीं वह नगरपालिका </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बोर्ड लगा दो उसके ऊपर ‘ नरकपालिका ' </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) से साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-72882650656068970392010-09-23T01:58:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.663-07:00नाम-रूप का भेद<h1 class="feature style38" style="text-align: center;"><br />
</h1><div> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नाम - रूप के भेद पर कभी किया है ग़ौर ? </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नाम मिला कुछ और तो शक्ल - अक्ल कुछ और </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> शक्ल - अक्ल कुछ और <strong> नयनसुख</strong> देखे काने </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बाबू <strong> सुंदरलाल</strong> बनाये ऐंचकताने </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , <strong> दयाराम</strong> जी मारें मच्छर </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> विद्याधर</strong> को भैंस बराबर काला अक्षर </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> मुंशी <strong> चंदालाल</strong> का तारकोल सा रूप </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> श्यामलाल</strong> का रंग है जैसे खिलती धूप </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> जैसे खिलती धूप , सजे बुश्शर्ट पैंट में - </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> ज्ञानचंद</strong> छै बार फ़ेल हो गये टैंथ में </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' <strong> ज्वालाप्रसाद</strong> जी बिल्कुल ठंडे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> पंडित <strong> शांतिस्वरूप</strong> चलाते देखे डंडे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> देख <strong> अशर्फ़ीलाल</strong> के घर में टूटी खाट </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> सेठ <strong> भिखारीदास</strong> के मील चल रहे आठ </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> मील चल रहे आठ , करम के मिटें न लेखे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> धनीराम</strong> जी हमने प्रायः निर्धन देखे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , <strong> दूल्हेराम</strong> मर गये कुँवारे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बिना प्रियतमा तड़पें <strong> प्रीतमसिंह</strong> बेचारे </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> पेट न अपना भर सके जीवन भर <strong> जगपाल</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बिना सूँ ड़ के सैकड़ों मिलें <strong> गणेशीलाल</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> मिलें गणेशीलाल , पैंट की क्रीज़ सम्हारी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बैग कुली को दिया , चले मिस्टर <strong> गिरधारी</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कविराय , करें लाखों का सट्टा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नाम <strong> हवेलीराम</strong> किराये का है अट्टा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> चतुरसेन</strong> बुद्धू मिले , बुद्धसेन निर्बुद्ध </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> श्री <strong> आनंदीलाल</strong> जी रहें सर्वदा क्रुद्ध </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> रहें सर्वदा क्रुद्ध , मास्टर चक्कर खाते </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> इंसानों को मुंशी <strong> तोताराम</strong> पढ़ाते </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ', <strong> बलवीर</strong> सिंह जी लटे हुये हैं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> थानसिंह</strong> के सारे कपड़े फटे हुये हैं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बेच रहे हैं कोयला , लाला <strong> हीरालाल</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> सूखे <strong> गंगाराम</strong> जी , रूखे <strong> मक्खनलाल</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> रूखे मक्खनलाल , झींकते दादा - दादी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> निकले बेटा <strong> आशाराम</strong> निराशावादी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , <strong> भीमसेन</strong> पिद्दी से दिखते </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कविवर ‘<strong> दिनकर</strong> ’ छायावदी कविता लिखते </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> तेजपाल</strong> जी भोथरे , मरियल से <strong> मलखान</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> लाला <strong> दानसहाय</strong> ने करी न कौ ड़ ी दान </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> करी न कौड़ी दान , बात अचरज की भाई </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> वंशीधर</strong> ने जीवन - भर वंशी न बजाई </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , <strong> फूलचंद</strong> जी इतने भारी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> दर्शन करते ही टूट जाये कुर्सी बेचारी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> खट्टे - खारी - खुरखुरे <strong> मृदुलाजी</strong> के बैन </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> मृगनयनी</strong> के देखिये चिलगोजा से नैन </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> चिलगोजा से नैन , <strong> शांता</strong> करतीं दंगा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नल पर नहातीं , <strong> गोदावरी</strong> , <strong> गोमती</strong> , <strong> गंगा</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , <strong> लज्जावती</strong> दहा ड़ रही हैं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> दर्शन देवी</strong> लंबा घूँघट का ढ़ रही हैं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> अज्ञानी निकले निरे पंडित <strong> ज्ञानीराम</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> कौशल्या</strong> के पुत्र का रक्खा <strong> दशरथ</strong> नाम </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> रक्खा दशरथ नाम , मेल क्या खूब मिलाया </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> दूल्हा <strong> संतराम</strong> को आई दुल्हन <strong> माया</strong></div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> ‘ काका ' कोई - कोई रिश्ता ब ड़ा निकम्मा </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"><strong> पार्वती</strong> देवी हैं <strong> शिवशंकर</strong> की अम्मा </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) में प्रकाशित कविता ' नाम बड़े, दर्शन छोटे ' से संक्षिप्त रूप में साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-37034260933296383932010-09-23T01:57:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.676-07:00पुलिस महिमा<div class="style36" style="text-align: center;"> पड़ा - पड़ा क्या कर रहा , रे मूरख नादान </div><div> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> दर्पण रख कर सामने , निज स्वरूप पहचान </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> निज स्वरूप पह्चान , नुमाइश मेले वाले </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> झुक - झुक करें सलाम , खोमचे - ठेले वाले </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ' कवि , सब्ज़ी - मेवा और इमरती </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> चरना चाहे मुफ़्त , पुलिस में हो जा भरती </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कोतवाल बन जाये तो , हो जाये कल्यान </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> मानव की तो क्या चले , डर जाये भगवान </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> डर जाये भगवान , बनाओ मूँछे ऐसीं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> इँठी हुईं , जनरल अयूब रखते हैं जैसीं </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> कहँ ‘ काका ', जिस समय करोगे धारण वर्दी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> ख़ुद आ जाये ऐंठ - अकड़ - सख़्ती - बेदर्दी </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> शान - मान - व्यक्तित्व का करना चाहो विकास </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> गाली देने का करो , नित नियमित अभ्यास </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> नित नियमित अभ्यास , कंठ को कड़क बनाओ </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> बेगुनाह को चोर , चोर को शाह बताओ </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> ‘ काका ', सीखो रंग - ढंग पीने - खाने के </div><div style="text-align: center;"> </div><div class="style36" style="text-align: center;"> ‘ रिश्वत लेना पाप ' लिखा बाहर थाने के </div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) से साभार उद्धृत </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-81440492134332858292010-09-23T01:56:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.683-07:00प्यार किया तो मरना क्या<div align="center"> <div align="justify"><span style="font-size: x-small;"> जब मैं बीस बरस का था तो एक ज्योतिषी ने मेरा हाथ देख कर मेरी माँ से कहा था कि 'यह चालीस बरस पार कर ले तो बहुत समझो।' मेरे ऊपर इस घोषणा का कोई ख़ास असर नहीं पड़ा था क्यों कि मेरा स्वास्थ्य बहुत ख़राब था। हर समय कफ़ की शिकायत रहती थी, दातों में पायरिया था। मैंने एक–एक कर के दाँत निकलवाना शुरू कर दिया। नियमित रूप से प्रात: और सायं आठ–दस किलोमीटर टहलना, दौड़ लगाना, नीम की पत्तियाँ चबाना, बकरी का दूध पीना तथा हरे पत्तों की सब्ज़ियों का सेवन चालू कर दिया। </span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">इन सब चीज़ों का अनुकूल प्रभाव हुआ और उमर चालीस को पार कर गई। पुस्तकालय में बैठ कर नियमित रूप से पत्र-पत्रिकाओं का अध्ययन, विद्वान, कलाकार और महात्माओं के सत्संग इत्यादि के कारण मेरा झुकाव साहित्य संगीत और कला की ओर होने लगा। कवि सम्मेलनों के निमंत्रण आने लगे, फिर तो पता ही नहीं लगा कि हम कब साठा के पाठा हो गए। ज्योतिषी की भविष्यवाणी भी भूल गए। लेकिन जब सत्तर पार हो गए, तो हमने देखा कि हमारे अनेक साथी भगवान को प्यारे हो गए, हम स्वस्थ–मस्त बने हास्य–व्यंग्य में और अधिक व्यस्त हो गए। मरना तो अलग, बीमार होने के लिए भी अवकाश नहीं मिलता था। धीरे-धीरे जीवन की नैया अस्सी के किनारे आ लगी। अब लोगों ने कहना शुरू कर दिया — 'असिया सो रसिया'। वास्तव में हम कुछ रसीले हो भी गए थे। इतनी उमर में भी अपने को सही–सलामत देख कर हमें खुद ताज्जुब होता। कहीं नज़र न लग जाए, इसलिए हमने कहना शुरू कर दिया कि 'अब हम मरना चाहते हैं।' हमारे मुँह से निकलना था कि लोगों में खुशी की लहर दौड़ गई। </span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">युवा हास्य कवि सोचने लगे कि बस काका के मरते ही अपनी तूती बोलने लगेगी। साहित्यकार सोचने लगे कि काका की वजह से गीत मर गए हैं और मंच पर हास्य की धारा बहने लगी है, वह समाप्त होगी तो गीतकारों का कल्याण होगा। परिवार के लोग सोचने लगे कि अच्छा है, भगवान सुन ले तो बीमे की रकम मिल जाए। हमें लगने लगा कि अब हमारा वक्त नज़दीक आ गया है अत: ऐसे स्थान पर चले जाना चाहिए जहाँ गंगा नज़दीक हो, क्यों कि गंगा से हमारा लगाव शुरू से ही रहा है। हमने लोगों से कहना शुरू कर दिया कि 'अब हम मरने वाले हैं, इसलिए हाथरस छोड़कर बिजनौर रहा करेंगे। वहाँ गंगा है और हमारी भतीजी के पति डॉ. गिरिराज शरण भी हैं, जो हमें बड़े प्यार से रखेंगे।' </span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">जब हम बिजनौर पहुँचे तो डॉ. गिरिराज बोले—'काका अच्छा हुआ, जो आप इधर आ गए। बिजनौर मरने के लिए बहुत अच्छी जगह है लेकिन यहाँ मेरे चेले कुछ डाक्टर हैं, जो आपको आसानी से नहीं मरने देंगे।' हम निराश हो गए और कुछ दिन वहां बिता कर दिल्ली चले आए। दिल्ली में अपनी दूसरी भतीजी के पति डा. अशोक चक्रधर के घर हम ठहरे।</span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">अशोक चक्रधर बोले—काका आपने मरने की ठान ली है, तो फिर दिल्ली में मरना ठीक रहेगा। नेता टाइप लोग सब राजधानी में ही मरते हैं। आप देख लेना, जिस दिन आपकी मृत्यु होगी, उस दिन मैं सारी दिल्ली बंद करा दूँगा। राजघाट से धोबीघाट तक जुलूस ही जुलूस दिखाई पड़ेगा। केंद्रीय मंत्रिमंडल आपके शव पर पुष्प चढ़ाने आएगा। मैं आपके रथ पर खड़ा होकर कमेंट्री करूँगा जिसे दूरदर्शन वाले दिखाते रहेंगे। आपका हो जाएगा काम और मेरा हो जाएगा नाम। बोलो मंजूर हो तो इंतज़ाम करूँ।</span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">इतने में ही वहाँ कर्णवास गंगा तट वाले एक पंडा आ गए जो गत पचास वर्षों से हमसे परिचित थे। पंडा जी बोले, देखो काका, आप कवि हैं, गंगा प्रेमी हैं और किसी महात्मा से कम नहीं हैं। मरने का विचार आपका उत्तम है, हमारे देश में अनेक मुनियों ने इच्छा मृत्यु का वरण किया है, जब भी आप चाहेंगे तो हम कर्णवास में पहले से ही आपकी चिता सजवा देंगे या चाहेंगे तो जल समाधि दिलवा देंगे। लेकिन जबतक आपके होशहवास दुरुस्त हैं तब तक हमारी राय मानें, तो एक गाय पुन्न कर दें।</span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">हमें पंडित जी की बात जँची नहीं। गर्मी भी काफ़ी पड़ने लगी थी इसलिए मसूरी चले गए। वहाँ नित्य प्रति बड़े–बड़े लोग कैमिल्स बैक रोड़ पर टहलने जाते हैं। उनसे भी हमने चर्चा कर के राय माँगी। उनका कहना था कि 'मैदानी इलाकों में तो सभी मरते हैं लेकिन पहाड़ पर मरना सबके नसीब में नहीं होता। यहाँ मरने का मज़ा ही कुछ और है। यहाँ न लकड़ियों का झंझट है और न चिता सजाने का झगड़ा। डॉक्टर भी आसानी से नहीं मिलता, जो मरते को बचा ले। चार–पाँच मित्र मिल कर लाश को पहाड़ की चोटी से लुढ़का देंगे। चारों ओर बर्फ से ढकी हुई श्वेत धवल चोटियाँ आपका स्वागत करेंगी। बड़े–बड़े तीर्थ यात्रियों की बसें जब यहाँ खड्डे में गिरती हैं तो सभी सीधे स्वर्ग चले जाते हैं। अजी और तो और पांडव तक यहाँ गलने को चले आए थे। आप भी जीवन–मुक्त हो जाएँगे, बार–बार मनुष्य योनि में नहीं भटकना पड़ेगा।'</span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">इस बीच हमें मथुरा रेडियो से एक कार्यक्रम का निमंत्रण मिल गया। हम मथुरा चले आए, वहाँ बृज कलाकेंद्र वाले भैया जी से भेंट हुई। भैया जी से जब बात छिड़ी तो वे बोले —काका, मरने के चक्कर में आप इधर–उधर क्यों भटक रहे हैं, पूरा बंगाल इस शुभकर्म के लिए यहाँ आता है। ब्रज में सभी देवी देवताओं का निवास है। मथुरा में आप मरेंगे तो सीधे मोक्ष को प्राप्त होंगे। उस दिन हम नौटंकी भी करा देंगे। होली दरवाज़े पर झंडा लगवा दिया जाएगा। आप मोक्ष धाम को जाएँगे और हम रबड़ी खुरचन उड़ाएँगे। फिर आपकी पुण्यतिथि पर प्रति वर्ष नगाड़ा बजता रहेगा। चंदा होता रहेगा और धंधा चलता रहेगा। बोलो मंज़ूर हो तो आख़िरी घुटवा दूँ बादाम–पिस्ते की केसरिया ठंडाई। हमने सोचकर जवाब देने के लिए कहते हुए उनसे विदा ली और हाथरस आ गए। </span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">हाथरस में हमारे मरने की चर्चा आग की तरह फैल गई। सभी शुभचिंतक इकट्ठे हो गए। हमारा बेटा लक्ष्मी नारायण बोला — काकू, आपको सब लोग बहका रहे हैं, आपकी कुंडली साफ़ कह रही है कि आप ज़मीन पर मर ही नहीं सकते। अभी तो आपको एक अमरीका यात्रा और करनी है। मैं प्रोग्राम बना देता हूँ । जाने से पहले पचास लाख का बीमा भी करा दूँगा। अगर हवाई जहाज़ गिर गया, तो आपको बिना कष्ट मौत मिलेगी, और इधर मैं बीमा की रकम डकार जाऊँगा। ब्याज से प्रतिवर्ष श्राद्ध कर दिया करूँगा, फिर सैकड़ों विशिष्ट व्यक्तियों के साथ मरने का मज़ा ही कुछ और है।</span></div><div align="justify"><span style="font-size: x-small;">इस चकल्लस में कुछ लोगों ने गोष्ठी जमा ली। कविता पाठ हुए और पत्रकार सम्मेलन हुआ। हमें महसूस हुआ कि अभी तो हमारी आवाज़ में पूरी कड़क है, तभी सामने बैठी एक बुढ़िया पर हमारी नज़र गई, जिसकी सफ़ेद ज़ुल्फ़ों पर लाइट मार रही थी। हम उस पर मर गए और मंच पर ही अड़ गए, मित्र लोग ताड़ गए और सबने मिलकर घोषणा कर दी. . .काका अठासी के हो गए हैं। अब पूरा शतक बनाएँगे और हाथरस में ही मरेंगे। शोर–शराबा सुनकर काकी आ गईं तो सब भाग लिए और हम भीगी बिल्ली बनकर उसके साथ बेडरूम में यह कहते हुए चले गए. . .</span></div><div align="left"><span style="font-size: x-small;">बुढ़िया मन में बस गई, लाइट मारें केस।<br />
चल काका घर आपुने, बहुत रह्यो परदेस।। </span></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7698384946279920997.post-56231134949662414732010-09-23T01:54:00.001-07:002010-09-23T02:17:41.703-07:00दामाद और यमराज<h1 align="center" class="feature style38">जम और जमाई</h1><div align="center">बड़ा भयंकर जीव है , इस जग में दामाद </div><div align="center">सास - ससुर को चूस कर, कर देता बरबाद </div><div align="center"> कर देता बरबाद , आप कुछ पियो न खाओ </div><div align="center"> मेहनत करो , कमाओ , इसको देते जाओ </div><div align="center"> कहॅं ‘ काका ' कविराय , सासरे पहुँची लाली </div><div align="center"> भेजो प्रति त्यौहार , मिठाई भर- भर थाली </div><div align="center"> </div><div align="center"> लल्ला हो इनके यहाँ , देना पड़े दहेज </div><div align="center"> लल्ली हो अपने यहाँ , तब भी कुछ तो भेज </div><div align="center"> तब भी कुछ तो भेज , हमारे चाचा मरते </div><div align="center"> रोने की एक्टिंग दिखा , कुछ लेकर टरते </div><div align="center"> ‘ काका ' स्वर्ग प्रयाण करे , बिटिया की सासू </div><div align="center"> चलो दक्षिणा देउ और टपकाओ आँसू </div><div align="center"> </div><div align="center"> जीवन भर देते रहो , भरे न इनका पेट </div><div align="center"> जब मिल जायें कुँवर जी , तभी करो कुछ भेंट </div><div align="center"> तभी करो कुछ भेंट , जँवाई घर हो शादी </div><div align="center"> भेजो लड्डू , कपड़े, बर्तन, सोना - चाँदी </div><div align="center"> कहॅं ‘ काका ', हो अपने यहाँ विवाह किसी का </div><div align="center"> तब भी इनको देउ , करो मस्तक पर टीका </div><div align="center"> </div><div align="center"> कितना भी दे दीजिये , तृप्त न हो यह शख़्श </div><div align="center"> तो फिर यह दामाद है अथवा लैटर बक्स ? </div><div align="center"> अथवा लैटर बक्स , मुसीबत गले लगा ली </div><div align="center"> नित्य डालते रहो , किंतु ख़ाली का ख़ाली </div><div align="center"> कहँ ‘ काका ' कवि , ससुर नर्क में सीधा जाता </div><div align="center"> मृत्यु - समय यदि दर्शन दे जाये जमाता </div><div align="center"> </div><div align="center"> और अंत में तथ्य यह कैसे जायें भूल </div><div align="center"> आया हिंदू कोड बिल , इनको ही अनुकूल </div><div align="center"> इनको ही अनुकूल , मार कानूनी घिस्सा </div><div align="center"> छीन पिता की संपत्ति से , पुत्री का हिस्सा </div><div align="center"> ‘ काका ' एक समान लगें , जम और जमाई </div><div align="center"> फिर भी इनसे बचने की कुछ युक्ति न पाई</div><div align="left" class="style24">रचना : काका हाथरसी </div><div align="left">‘ काका की फुलझड़ियाँ ’ पुस्तक (<em> डायमण्ड पॉकेट बुक्स</em><em> , </em><em> नई दिल्ली</em><em> , </em> संस्करण २००२ ) से साभार उद्धृत </div><div align="center"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0